Backyard

Backyard

zaterdag 20 juni t/m woensdag 9 september 2009 

Kunstvereniging Diepenheim

Curatoren Hanne Hagenaars en Gijs Assmann

“ De Franse kunstenaar Laurent Grasso (geboren in1972) leerde in Sharjah, een buurtland van Dubai, volgens de oude traditie valkenieren. In zijn film (Z.T.) reizen we met hem mee, eerst in een auto door het barre droge land; we zien de valk naar ons loeren met een kapje over zijn kop; even later vliegt de roofvogel weg met een cameraatje op zijn rug. Wij gaan mee, wiekend door de lucht, meespiedend door zijn ogen, over landschappen waar geen grens in te herkennen valt. De valkvlucht maakt wiebelig. Het vliegen boven deze politiekgeladen landsgrenzen lijkt op een spionage- of verkenningsvlucht. Maar ook niet: vanuit de lucht vormen verschillende landen een geheel en militaire informatie is irrelevant. “ (Ine Poppe en Hanne Hagenaars in het NRC Handelsblad)

 In onze globale cultuur wordt veel gereisd en gewerkt in andere landen. Kunstenaars gebruiken elementen uit de volkskunst niet om grenzen vast te leggen maar juist om ze  te overstijgen. Deze kunstenaars maken gebruik van de volkscultuur om een eigen boodschap over te brengen. Henrik Schrat bijvoorbeeld maakt kijkkasten met een ouderwets schaduwspel om zijn de sprookjes van het economisch marktsysteem te vertellen. Hij gebruikt de volkscultuur als middel om te reflecteren op hedendaagse consumptiemaatschappij. De zilveren glanzende inktvisvormen in kwetsbaar porselein van David Zink Yi doen denken aan ex voto’s. Hij vertelt via de mythen uit zijn thuisland Peru over migratie en verplaatsing. De porseleinen inktvis als ‘Fremdkorper ‘ in een hedendaagse expositie als metafoor voor de migrant.

 Volkscultuur staat in 2009 zodanig in de belangstelling dat de term voorkomt in het regeerakkoord als een van de drie speerpunten van het cultuurbeleid 2009-2012. Hoewel de term volkscultuur ook associaties oproept met ‘Blut und Boden’, ‘Eigen volk eerst’ en tuttige kitsch lijkt door kunstenaars eerder het verlangen uitgedrukt te worden naar een opgerekt idee over de identiteit van een volk. Volgens de definitie in het Cultuurbeleidsplan wordt er verwezen naar ‘traditie en verleden van nationale, regionale en locale identiteiten.’ Het teruggrijpen op volkscultuur gekoppeld aan een economische crisis kent gevaarlijke kanten zoals we uit de geschiedenis weten, zo staat er in de NRC te lezen. Het verband met de stormachtige groei van de PVV lijkt gelegd.

 Gelukkig gaan hedendaagse kunstenaars positiever om met het begrip volkscultuur en gebruiken de authenticiteit van oude rituelen en technieken om een andere boodschap uit te dragen, namelijk dat volkscultuur niet meer aan land en plaats gebonden is in 2009. Hun kunst getuigt van reizen, wonen en werken in het buitenland met als gevolg dat culturen geplakt, geknipt, gemixt en gesampeld worden. Grenzen worden zo opgeheven in plaats van bekrachtigd

 Dat geldt niet alleen voor landsgrenzen maar ook voor de grenzen van (kunst-) disciplines. Volkskunst is een effectief middel gebleken om de officiële kunst open te breken. Kunstenaars ervaren het ontbreken van iedere artistieke pretentie en de amateurstatus van volkskunst en volkscultuur als verkwikkend. De amateur staat daarbij voor eerlijkheid en oprechtheid en de amateur hoeft zich ook niet te verantwoorden naar historie en context. Dat geeft grote vrijheid. Daarbij zijn verwijzingen naar devotie en het ontbreken van ironie belangrijke kwaliteiten.

 Volkskunst refereert bovendien naar huiselijkheid en anti- intellectualistisme. Het legt de nadruk op het proces van het maken. In een tijdsgewricht waar alles gaat over verklaarbaarheid, snelle effecten en beschikbaarheid stelt ambachtelijkheid eisen als geduld, traagheid, technisch kunnen en concentratie. In dat perspectief is de keuze voor ambachtelijkheid niet zozeer van deze tijd, als wel een voor deze tijd. Ambachtelijkheid staat zo voor een beschouwend karakter en voor alles dat in de 21ste  eeuw naar de achtergrond lijkt te zijn verdwenen: handwerk, antimodernisme en vertedering, kortom 'slow art'.

 Maar boven alles onderkennen veel kunstenaars dat volkskunst en volkscultuur zich in de eerste plaats verhouden tot het leven. In hun pogingen zich te verhouden tot de belangrijke en tijdloze thema's van het leven als liefde, hoop, angst voor de dood en geloof bieden volkskunst en volkscultuur hen een handvat om op een directe manier zonder pretenties en ingebed in rituelen vorm te geven aan deze onderwerpen. Onderbuik en intuïtie boven verstand en ideeën. Geen intellectuele exercities en conceptuele plaatsbepalingen maar een directheid die je bij het kijken raakt in je onderbuik en niet in je hersenen. Precies zoals in het leven zelf. 

 De tentoonstelling 'Backyard' is een groepstentoonstelling die de interesse voor volkskunst en volkscultuur in de hedendaagse kunst toont. Achter de tempel van de moderne kunst wordt de volkscultuur vaak gepositioneerd in de achtertuin. Na de eredienst een barbecue in de tuin. Daar vindt het echte leven plaats.

 Deelnemende kunstenaars:
David ZInk-Yi, Laurent Grasso, Berend Hoekstra, Johan Tahon, Jim Shaw, Jackie Bacon, Henrik Schrat, Daniel Jenssen, Yto Barrada, Jeremy Deller, Marcel Dzama, Erik Sep 

(tekst Gijs Assmann en Hanne Hagenaars)