Gijs Assmanns collages zijn wonderbaarlijke uitingen der liefde. En ze zijn nu te bewonderen in het Stedelijk Museum Schiedam
Gijs Assmanns collages zijn wonderbaarlijke uitingen der liefde. En ze zijn nu te bewonderen in het Stedelijk Museum Schiedam
Kunstenaar Gijs Assmann stuurt zijn geliefde elke dag een collage. Al negen jaar.
Merel Bem20 december 2018 In een collage kan alles. Wanneer je verliefd bent, heb je ook het gevoel dat alles kan. Dus als iemand die verliefd is collages gaat maken, gebeuren er wonderlijke dingen, getuige de huidige expositie op de zolder van het Stedelijk Museum Schiedam. Bijvoorbeeld een man die, ondersteboven, de neus van een enigszins schuw, zittend paard likt. Of Epke Zonderland die in een bruisende champagnerivier duikt. Er steekt een hoofd uit het beroemde pissoir van Marcel Duchamp, we zien vlinders, vogels, vrijende stelletjes en vliegende harten in prachtige explosies van kleur. We zien een man en een vrouw, wier uitgeknipte fotoportretjes steeds in verschillende gedaanten terugkomen, de ene keer als olijke trekpoppetjes, de andere keer als SM-koppel. De man is kunstenaar Gijs Assmann, de vrouw is H., zijn geliefde. De afgelopen negen jaar stuurde Assmann haar elke dag per post een collage. Het zijn er inmiddels zo’n 2.000, een gekmakende hoeveelheid, als je er even over nadenkt. Zelfs de helft is al veel. Die hangt nu op twintig houten schotten in Schiedam, in die intieme ruimte onder de houten balken. Een mooie plek; je hebt het gevoel rechtstreeks het hoofd van de kunstenaar binnen te stappen. Wie het ‘gewone’ werk van Assmann kent, zijn sculpturen, tekeningen en schilderijen, zal veel herkennen. Eigenlijk maakt de kunstenaar in al zijn werk gebruik van de surrealistische vrijheid die de collagetechniek van oudsher biedt: om uiteenlopende afbeeldingen (bijvoorbeeld van voorwerpen, dieren, sferen) speels met elkaar te combineren tot één – nou ja, niet lógisch, maar wel overtuigend knotsgek geheel.
Afgezien daarvan zijn de collages voor H. best lastig te determineren. Zijn het kunstwerken of voorstudies? Allebei, en allebei ook weer niet. Het zijn liefdesbrieven, niet bedoeld voor ons nieuwsgierige kijkers; de beschreven achterkanten krijgen we niet te zien. Maar ze zijn ook méér dan dat. Net zo goed als de ‘voltooide’ kunstwerken, komt ook deze liefdespost uit Assmanns bovenkamer. Ze zijn als de liefdesbrieven van een schrijver: in eerste instantie niet behorend tot het openbare oeuvre, maar wel degelijk daarmee verbonden en misschien wel goed genoeg om ooit te worden gedeeld met het grote publiek.
Die dubbelheid maakt ze spannend om naar te kijken. Je staat soms hardop te grinniken om dingen die eigenlijk bedoeld zijn voor iemand anders. Ze zijn geweldig. De ene dag plat (pik-tieten-kont, dat werk), de andere dag subtiel, grappig, lief of licht maatschappijkritisch (Theresa May met een grote schaar in haar hand). Maar stel je voor dat jij degene bent die elke dag zo’n intense liefdesverklaring op de deurmat vindt; het zweet breekt je bijkans uit.
Eén dingetje. De tussenpositie van de collages zit een bevredigende presentatie in de weg. De keuze voor die simpele houten schotten, waarop de collages zonder evidente chronologie en in al hun obsessieve verscheidenheid zijn bevestigd, is aan de ene kant begrijpelijk: dit soort werk wil je zo pretentieloos mogelijk tonen. Maar tegelijkertijd zijn ze daarvoor gewoon te mooi. Deze collages schreeuwen om net wat meer kapsones en context.
Misschien gaat het stapsgewijs. Binnenkort verschijnt een boek met de 332, door H. uitgekozen, mooiste collages. Lekker arrogant. Ze verdienen het.
Gijs Assmann: Voor H. t/m 03/02 in Stedelijk Museum Schiedam. For H. (Art Paper Editions, 40 euro) verschijnt op 20/1 tijdens een gesprek met de kunstenaar in Stedelijk Museum Schiedam, waar ook H. aanwezig zal zijn.