Eva Kotatkova, 'Educational Model'

Eva kotatkova, 'Educational Model'

18 december 2010 - 2 februari 2011    

Kunstvereniging Diepenheim 

Curatoren Hanne Hagenaars en Gijs Assmann 

Geachte aanwezigen, 

 Welkom op de opening van de tentoonstelling ‘Educational Model’ van Eva Kotatkova.

 In 1929 maakten de Spaanse regisseur Luis Bunuel met Salvador Dali de film  ‘Un chien andalou’. Deze film kent u waarschijnlijk door het doorsnijden van een oog in de               openingsscène. Bunuel vertelde over deze film het volgende: ‘Het scenario werd in minder dan een week geschreven aan de hand van een heel eenvoudige regel waarover we het allebei eens waren: Bij het schrijven gingen we steeds uit van de eerste beelden die bij ons opkwamen en verwierpen systematisch elk idee dat voortkwam uit cultuur of opvoeding. Het moesten beelden zijn die ons verrasten en die we allebei zonder discussie accepteerden, zonder pogingen te weten te komen waarom.’ Deze houding – ik laat mij door niets en niemand beïnvloeden door alles wat mij is aangeleerd via opvoeding en cultuur te ontkennen - staat in de kunst model voor authenticiteit, persoonlijkheid en kwaliteit.

 Enige jaren geleden schreef ik mij in een licht wanhopige bui in bij een dating-site. Ik was ongeduldig begerig omdat ik vond dat mijn status als vrijgezel nu wel lang genoeg geduurd had. 

 Voordat ik een keuze kon maken uit de eindeloos beschikbare partners wachtte mij de taak om een uitgebreide vragenlijst in te vullen om zo mijn eigen profiel te bepalen. Mijn zo zelf samen te stellen profiel zou de sleutel zijn tot een succesvolle match. Ik genoot van deze maakbaarheid van mijn uiterlijke verschijning via de dating site en nam mij voor om erop aan te sturen vooral karaktereigenschappen te benadrukken die ikzelf had verworven. Aspecten van mijn persoonlijkheid die via opvoeding of scholing verworven waren leken mij te algemeen, sowieso niet iets om trots op te zijn en bovendien onpersoonlijk. 

 Met enige moeite ploegde ik mij door 21 pagina’s vragen. Mijn zorgvuldig bedacht plan bleek onuitvoerbaar. Want welke sterke karaktertrek is nou werkelijk zelf verworven? Ben ik bijvoorbeeld geduldig omdat ik daar zelf voor kies, omdat ik mijzelf dat na vele uren yoga, enkele bijgewoonde stilte-weekeinden een intensieve mindfullness training en het eindeloos beluisteren van CD’s met kabbelend water zelf heb verworven, of is dat slechts een instinctieve overlevingsstrategie of sociaal gewenst gedrag door mijn moeder ingepeperd? Licht gedesillusioneerd drukte ik op de ‘verzend’-knop en binnen een minuut verscheen de eerste match: Ee organisatiedeskundige van de belastingdienst bood haar diensten aan. 

 Een goede vriend stelde mij gerust: ”maak je geen zorgen, als je niet de gewenste date krijgt dan pas je toch gewoon je profiel aan. Dat heb ik ook al een aantal keren gedaan.” 

 Mijn vorige vriendin beweert dat alles politiek is, dus ook relaties. En dat brengt me bij Eva Kotatkova en de tentoonstelling ‘Educational model’. U staat hier in de eerste solotentoonstelling van deze Praagse kunstenares in Nederland. Hanne Hagenaars en ik, curatoren van deze tentoonstelling zijn ontzettend trots dat haar werk in Diepenheim te zien is. Om u heen ziet u echter ook de vruchten van een inspannende verbouwing die Henk Kamperman verrichte. Ook bevindt zich het volledige depot-collectie van het Educatorium in Ootmarsum in deze ruimte. Eva schotelt u een zorgvuldig samengesteld profiel voor, dat het midden houdt tussen een expositie van moderne kunst en een museale tentoonstelling die in meerdere
 ruimtes de sfeer van de vroegere school oproept, inclusief een depotruimte. Mij vertedert deze opstelling. Ik herken vele schoolspullen uit mijn jeugd, ik ben geroerd door de precisie waarmee de opstelling is gemaakt, en ik hou van het werk van Eva. Het samenbrengen van deze verschillende onderdelen samen roept echter ook vragen op. Wat hebben scholing en beeldende kunst met elkaar te maken? Gelooft Eva misschien niet in het beeld zoals Dali en Bunuel dat schetsten van de kunstenaar als impulsief handelende anti-denker? Stelt zij vraagtekens bij de echtheid van het persoonlijke van kunstwerken? Vraagt zij zich af in hoeverre onze reacties, ons denken en voelen eigenlijk überhaupt beïnvloed wordt door onze opvoeding en hoe wij zijn grootgebracht? Wat is echt en wat is constructie? En ik dacht aan mijn vriend, die zijn profiel op de dating-site zo vaak aanpaste. Hij is inmiddels heel gelukkig samenwonend met de liefde van zijn leven. Een wonder, want zij herkende in zijn profiel, die zo een zorgvuldig bedachte constructie die hij op meerdere blind-dates had beproefd, ook de liefde van haar leven. 

 Het sympathieke aan Eva’s ‘Educational model’ is dat zij langs al deze vragen over echtheid en authentiek zijn heen meandert maar geen nieuwe regels oplegt. Eva gaat u in deze tentoonstelling niet uitleggen wat echt en waar is. Eigenlijk wordt de vraag wat authenticiteit eigenlijk is zelf als model gepresenteerd. En terecht, want zoals mijn vorige vriendin al zei: alles is politiek. En dat maant ons vooral vragen te blijven stellen over wie wij denken te zijn, wie wij willen zijn, en wat onze eigen positie eigenlijk is. Met als grondhouding niets voor waar aan te nemen, maar in verwondering te blijven bevragen.

 Om die reden alleen al is dit een hele belangrijke expositie. Ik wens u veel kijkplezier.