'Liefdadig', Evelien Lindeboom in Financieel Dagblad Persoonlijk, 20-06

Evelien Lindeboom in Financieel Dagblad Persoonlijk, 20-06

https://fd.nl/fd-persoonlijk/1107921/de-wereld-van-gijs-assmann

LIEFDADIG

De wereld van Gijs Assmann is blijmoedig en fantasievol, met humor en mededogen. Zo
maakt hij ook zijn vaak cartooneske beelden,
die opgebouwd zijn uit allerlei materialen.

Een liggend naakt met daarbovenop de clownskop van Bassie. Een reeks hartjes in de vorm van een kruis. Uitgeknipte maskers, dieren, tekeningen, schilderijen en pornoplaatjes die samen nieuwe vormen aangaan.

Iedere dag stuurt kunstenaar Gijs Assmann zijn vriendin een zelfgemaakte kaart. De inmiddels honderden collages die hij voor haar maakte, zijn nu te zien als onderdeel van de expositie ‘Desalniettemin de liefde’. Ze geven een haast duizelingwekkende inkijk in het hoofd van de kunstenaar en ze bieden bovendien­ een beeld van de liefde dat veelzijdiger en complexer is dan we onszelf graag voorhouden. ‘Het laat zien dat de liefde niet statisch en eenduidig is, maar lééft’, verklaart de kunstenaar.

Zoals de prachtige titel al doet vermoeden, loopt diezelfde complexe liefde als een rode draad door de tentoonstelling. Liefde die soms bijna niet als zodanig herkenbaar is. Het werk van Assmann roept in eerste instantie vooral vragen op. Hij speelt met verwachtingen, met onverwachte vormen en materialen. Zijn sculpturen werken geregeld op de lachspieren.

Zo maakt hij vreemde, klunzige mens- en dierfiguren met allerlei onmogelijke handicaps. Een zogenoemd ‘wraakpaard’ is gemaakt van wit kreukelig katoen, alsof de kunstenaar zijn beddengoed over wat meubelstukken heeft gedrapeerd en daarin per toeval een paard ontdekte. Onduidelijk blijft waarom het geen ogen heeft en wat de bedoeling is van de emmers met verf die het over zijn rug draagt. En wat heeft dit grote, vriendelijke dier met wraak te maken?

Eveneens is het gissen naar het verband tussen dit werk en het aandoenlijke ding met de titel ‘wraakveulen’, even verderop. Verwacht geen antwoord op die vragen, want het is juist de onbeantwoorde verwondering die Assmanns werk interessant maakt: zodra je de vragen loslaat, neemt je fantasie het over.

Dat is ook het geval met de zogeheten vanitasbeelden, die de kunstenaar opdraagt aan vrienden en familie. Beelden waarmee hij persoonlijkheden in vormen vangt, inclusief al hun positieve en negatieve trekken. Zo bouwt hij Janneke op uit een kokosnoot op een theepot met een mutsje vol belletjes. Ongetwijfeld een lieflijk, huiselijk karakter. Onschuldig, op het naïeve af.

Confronterend

De veel strengere Karel bestaat uit een stapel zwarte trommels, twee keramische ballen en een opgezette kraai. Elementen die stuk voor stuk rijk zijn aan betekenis en die associaties oproepen met wijsheid en de dood. ‘Een vanitasbeeld’, legt Assmann uit, ‘is een liefdesbetuiging en tegelijkertijd een manier om iemand de waarheid te vertellen, waarvoor in het dagelijks leven geen plaats is. Dat kan heel confronterend zijn, maar door humor te gebruiken probeer ik ieder met zachtheid naar zijn falen te laten kijken.’ Want ook dat is liefde: lachen om menselijke tekortkomingen en de genegenheid die bestaat ondanks al die dingen die tussen ons in staan.

Ergens doen de vanitasbeelden denken aan sinterklaasgedichten, of beter: surprises. De uitgelezen kans om waardering maar ook de nodige kritiek eens te uiten, verpakt als presentje. Maar de werken van Assmann zijn veel gelaagder dan dat. ‘Al mijn werk is gebaseerd op persoonlijke anekdotes, maar die hoeft de toeschouwer niet te kennen: ik beheers de betekenis niet en het moet al helemaal geen invuloefening of rebus worden.’

Door de precieze achtergrond en de relatie tussen de geportretteerden en de kunstenaar niet kenbaar te maken, maken de beelden zich los van hen. Hoewel het misschien leuk is om te weten, doet het er voor de toeschouwer dus niet toe dat Karel de naam is van de vader van de kunstenaar, en Janneke die van zijn moeder.

Met dezelfde liefdevolle en kritische blik waarmee hij naar anderen kijkt, bekijkt Assmann ook zichzelf. Zijn zelfportret is een breed grijnzende kip op een kussen. ‘Chicken betekent lafaard’, benadrukt de kunstenaar. Vindt hij zichzelf laf? Is het laf om als kunstenaar vanaf de zijlijn commentaar te leveren op anderen, veilig vanuit een atelier, waarbinnen alles mogelijk is? Niet als hij zichzelf aan een even scherpe observatie onderwerpt en bespot, wetend dat hij net zo lachwekkend is als de wereld om hem heen.

Expositie Desalniettemin de liefde, t/m 20 sept., Museum Jan Cunen, Oss, museumjancunen.nl